مراحل ساخت سبد سرمایه گذاری شخصی (پرتفوی)

مراحل ساخت سبد سرمایه گذاری شخصی (پرتفوی)

در بازار مالی این روزها، تشکیل پرتفوی اصولی در موفقیت هر سرمایه­ گذار نقش بسیار مهمی دارد. به عنوان یک سرمایه­ گذار شما باید بدانید که سرمایه خود را به گونه­ ای به دارایی­ های مختلف تخصیص دهید که متناسب با ریسک پذیری و اهداف سرمایه­ گذاری شما باشد. به عبارت دیگر سبد شما باید نیازهای شما به سرمایه و دارایی در آینده را برآورده کند و در شما آرامش خاطر ایجاد کند. سرمایه­ گذاران می­ توانند با پیروی از یک روش سیستماتیک سبد سرمایه­ گذاری متناسب با استراتژی خود را ایجاد کنند. در این مقاله چند گام اساسی برای اتخاذ چنین روشی آورده شده است. 

نکات کلیدی

• بطور کلی، داشتن سبد سرمایه­ گذاری که از دارایی ­های مختلف تشکیل شده باشد بهترین گزینه­ ای است که می­ تواند بطور مداوم و بلندمدت سودآوری داشته باشد. 
• ابتدا، تخصیص دارایی متناسب با اهداف سرمایه­ گذاری و تحمل ریسک شما باشد.  
• دوم، دارایی‌ها و سهام مورد نظر را برای سبد خود انتخاب کنید. 
• سوم، دارایی موجود در پرتفوی را چک کنید تا نسبت ­های تخصیص دارایی و وزن‌هایی که به هر دارایی تخصیص داده اید را مجددا بالانس کنید. 
• با فروش دارایی‌هایی که وزنشان زیاد شده و خرید دارایی‌هایی که وزنشان کم شده مجددا تعادل سبد خود را برقرار کنید.

قدم اول: تعیین اینکه در کدام دارایی‌ها و به چه میزان سرمایه‌گذاری کنید.

اولین کار برای تشکیل سبد سرمایه­ گذاری، تعیین وضعیت مالی و اهداف فردی شما است. موارد مهمی که باید درنظر بگیرید سن و مدت زمان لازم برای رشد سرمایه و همچنین میزان سرمایه و نیازهای آینده شما است. یک فارغ ­التحصیل دانشگاهی 22 ساله­ ی مجرد که تازه کار خود را آغاز کرده است نسبت به یک فرد 55 ساله که در دهه آینده زندگی­اش بازنشسته می ­شود و در هزینه تحصیل فرزند خود کمک می­ کند، باید استراتژی سرمایه­ گذاری متفاوت داشته باشد. 

عامل دومی که باید در نظر گرفت شخصیت و تحمل ریسک­ پذیری شما است. یک سرمایه­ گذاری ممکن است یک سود 50 درصدی به شما بدهد؛ اما اگر طبق پیش ­بینی اتفاق نیفتد ممکن است ضرر 20 درصدی به همراه داشته باشد. آیا حاضر می­ شوید برای گرفتن سود احتمالی ریسک ضرر را بپذیرید؟ روشن کردن این وضعیت باعث می ­شود مقدار سرمایه مورد نیاز و میزان ریسک­ پذیری شما مشخص شود. مشخص شدن این موارد می­ تواند به شما در نحوه تقسیم سرمایه بین دارایی­ های مختلف کمک کند. هرچه احتمال گرفتن سود بیشتر باشد ریسک ضرر نیز بیشتر می ­شود. (اصلی که به عنوان مبادله‌ی ریسک و بازده (risk/return trade off) شناخته می ­شود). شما نمی ­توانید ریسک را در زندگی خود از بین ببرید بلکه باید بسته به شرایط زندگی و مالی خود میزان آن را تعیین کنید. به عنوان مثال جوانی که نیازی به داشتن درآمد ندارد می­ تواند در تلاش برای کسب سود زیاد ریسک بیشتری بکند؛ اما شخصی که در آستانه­ ی بازنشستگی است باید بیشتر بر روی حفظ سرمایه و گرفتن سودهای کوچک که ریسک کمی دارد تمرکز کند. 

سرمایه­ گذاران محافظ کار در برابر سرمایه­ گذاران جسور

بطور کلی، اگر بخش بیشتری از دارایی خود را به سهام و بخش کمتری را به اوراق درآمدثابت یا سایر اوراق اختصاص دهید، پرتفوی شما ریسک بیشتری داشته و جسورانه ­تر خواهد بود. برعکس، هرچه ریسک کمتری متحمل شوید پرتفوی شما محافظه کارانه­ تر خواهد بود. در اینجا دو مثال آورده شده است، یکی برای سرمایه­ گذار محافظ کار و دیگری برای سرمایه­ گذاری که کمی جسورانه ­تر کار می­ کند. 

هدف اصلی یک سبد سرمایه­ گذاری محافظه کارانه این است که بتواند ارزش پرتفوی را حفظ کند. در پرتفوی بالا درآمدی که حاصل می ­شود بیشتر از طریق اوراق است؛ همچنین در صورت وجود سهام با کیفیت پتانسیل رشد سرمایه در بلندمدت را نیز دارد. 

این پرتفوی نسبت به پرتفوی قبلی از ریسک بیشتری برخوردار است؛ زیرا بخش بیشتری از سرمایه را در سهام سرمایه­ گذاری کرده است و مقدار کمتری را به اوراق درآمدثابت اختصاص داده است.

قدم دوم، خرید دارایی‌های تعیین شده و تشکیل پرتفوی 

پس از تعیین میزان سرمایه‌گذاری خود، باید سرمایه خود را بین دارایی های مختلف تقسیم کنید و پرتفوی خود را تشکیل دهید. منظور از دارایی­ های مختلف می­ تواند سهام، صندوق­ های مختلف از قبیل درآمدثابت، سهامی و مختلط، طلا، ارز، زمین و... باشد. هرکدام از این دارایی ­ها نیز برای خود زیرمجموعه دارند؛ به عنوان مثال سرمایه­ گذاری که دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری می­ کند می ­تواند این مقدار سرمایه را بین سهم ­های مختلف در صنایع مختلف تقسیم ­بندی کند و یا قسمت اوراق نیز می­ تواند به دو بخش کوتاه ­مدت و بلندمدت اختصاص داده شود. 

برای انتخاب سهام و دارایی‌های مختلف جهت تخصیص سرمایه روش­ های مختلفی وجود دارد. (توجه داشته باشید که قبل از سرمایه­ گذاری در یک دارایی آن را به خوبی تجزیه و تحلیل کنید):

انتخاب سهم: سهامی را انتخاب کنید که متناسب با سطح ریسک شما در بخش سهام باشد. برای این کار باید عواملی مثل ارزش بازار، شرایط تکنیکالی و بنیادی، احتمال برد و ریسک به ریوارد آن را بررسی کرد. بدلیل زیاد بودن تعداد آن­ها از یک فیلتر مناسب برای تهیه یک لیست از سهم ­هایی که باید بررسی شوند.

استفاده کنید و سپس روی سهام فیلترشده تجزیه و تحلیل دقیقی انجام دهید. به عنوان مثال سهم­ هایی که نسبت قیمت به درآمدشان (p/e) از حد مشخصی پایین تر باشد را در یک لیست قرار دهید و از بین آن­ها سهام مناسب­ تر را خریداری کنید. این روش برای خرید سهم وقت و انرژی زیادی از شما می‌طلبد و شما را ملزم می­ کند جزئیات و قیمت سهم مورد نظر را بررسی کنید و از اخبار شرکت و صنعت همواره خبر داشته باشید. 

صندوق­ های سرمایه­ گذاری مشترک: صندوق­ های سرمایه­ گذاری برای طیف گسترده­ای از دارایی ­ها در دسترس است. در این صندوق­ ها دارایی­ های مختلف مثل سهام و اوراق با نطر مدیران و کارشناسان با تجربه خریداری می­ شود و شما با سرمایه­ گذاری در این صندوق­ ها می ­توانید در سود یا ضرر این دارایی ­ها سهیم باشید. البته صندوق کارمزد خدماتی که به مشتری ارائه می­ دهد را دریافت می­ کند و این باعث می ­شود مقدار کمی از بازدهی شما کسر شود. گزینه­ ی دیگری که وجود دارد صندوق­ های شاخصی هستند که طبق حرکات شاخص، قیمت آن­ها نیز تغییر می ­کند. این صندوق­ ها بدلیل اینکه نیازی به مدیریت فعال ندارند از هزینه­ های کمتری برخور دارند. 

صندوق ­های قابل معامله در بورس (ETF): اگر تمایل ندارید که در صندوق­ های مشترک سرمایه­ گذاری کنید صندوق­ های قابل معامله می ­توانند گزینه­ ی خوبی باشند. صندوق­ های قابل معامله صندوق ­هایی هستند که مثل سهام در بازار بورس خرید و فروش می ­شوند. تفاوتی که این صندوق­ ها با صندوق­ های مشترک دارند این است که اگر قصد سرمایه­ گذاری صندوق­ های مشترک را داشته باشید باید از مدیر صندوق واحدهای آن را دریافت کنید، اما برای سرمایه­ گذاری در صندوق­ های etf باید مثل سهام واحدهای آن‌ها را در بازار خریداری کنید. 

• انتخاب اوراق قرضه: هنگام انتخاب این اوراق باید فاکتورهای مختلفی مثل نوع اوراق، زمان سررسید، کوپن، رتبه بندی اعتباری و همچنین نرخ بهره را درنظر گرفت. 

قدم سوم، ارزیابی دوره­ای سبد سرمایه­ گذاری و نظارت بر آن

زمانی که پرتفوی سرمایه­ گذاری خود را تشکیل دادید باید هرچند وقت یکبار به صورت دوره­ای نسبت­ های تخصیص دارایی را چک کنید؛ زیرا با تغییرات قیمت دارایی‌ها این نسبت ­ها تغییر پیدا می ­کنند. برای ارزیابی مجدد سبد دارایی، مشخص کنید کدام یک از نسبت های تخصیص دارایی به بیشتر یا کمتر از حد تعیین شده، رسیده­ اند. برای مثال شما تعیین کرده بودید که 30 درصد از سرمایه به سهام ­های کوچک بازار اختصاص داده شود در حالیه الان مقدار سرمایه ­ای که به سهام ­های کوچک اختصاص داده شده است 15 درصد است. ارزیابی مجدد سبد دارایی باعث می­ شود که این ناهماهنگی در تخصیص دارایی بهبود پیدا کند.

یا به عنوان مثالی دیگر، استراتژی شما این بوده است که 50 درصد دارایی خود را در سهام و 50 درصد دیگر را در دارایی­ های دیگر سرمایه­ گذاری کنید؛ اما بعد از یک ماه متوجه می­ شوید که به دلیل رشد قیمت سهم ­های خریداری شده این مقدار به 60 درصد رسیده است. پس باید 10 درصد دیگر را بین دارایی­ های دیگر تقسیم کنید تا این توازن همچنان برقرار باشد.

سایر عواملی که احتمال دارد به مرور زمان تغییر کند وضعیت مالی، نیازهای آینده و تحمل ریسک است. اگر این موارد تغییر پیدا کنند ممکن است لازم باشد در پرتفوی خود تغییراتی ایجاد کنید و متناسب با روحیات الان سبد خود را تشکیل دهید. به عنوان مثال اگر تحمل ریسک شما کاهش یافته است ممکن است لازم باشد درصد کمتری از دارایی را به سهام اختصاص دهید و یا ممکن است میزان تحمل ریسک شما افزایش پیدا کرده باشد که در این صورت توانایی سرمایه­ گذاری در سهام­ های کوچک بازار که ریسک بیشتری دارند را دارید. 

قدم چهارم؛ استراتژی من برای تنظیم مجدد پرتفوی چه باشد؟

پس از اینکه تعیین کردید نسبت دارایی ­ها را به چه میزان تغییر دهید، باید تصمیم بگیرید که چه دارایی را خریداری کنید. یعنی با پول حاصل از فروش دارایی­ هایی که به بیش از حد تعیین شده رسیده ­اند، تصمیم بگیرید که در کدامیک از دارایی ­ها سرمایه­ گذاری کنید. اطلاعات و راهنمایی­ های لازم درباره این موضوع در مرحله دوم گفته شده است. 

در این مرحله شما باید تصمیم بگیرید که برای مثال اگر سهم طلا در دارایی شما زیاد و سهم سهام کم شده است، پول حاصل از فروش بخشی از طلا را در کدام سهم یا صندوق سهامی سرمایه‌گذاری کنید.

کلام آخر

مهم­ ترین کار در مراحل ساخت پرتفوی شخصی داشتن تنوع در دارایی است. اما این تنوع تنها به معنی این نیست که فقط سهم ­های مختلف خریداری کنید بلکه باید در بازارهای مختلف، دارایی­های مختلف و همچنین از زیرمجموعه ­های مختلف هرکدام از دارایی‌ها نیز خریداری کنید. 

همانطور که اشاره کردیم سرمایه ­گذاران می ­توانند با سرمایه­ گذاری در صندوق ­های etf و مشترک، سرمایه­ گذاری متنوعی داشته باشند. این ابزار سرمایه­ گذاری به سرمایه­ گذاران اجازه می ­دهد حتی با سرمایه بسیار کم، به تنوع سرمایه­ گذاری خوبی برسند.