تعیین قدرت خریدار و فروشنده

مقدمه

یکی از مهم­ترین مباحث در تابلوخوانی تعیین قدرت خریدار نسبت به فروشنده است که در تحلیل سهم به سرمایه­گذار کمک می­کند. تعیین قدرت خریدار و فروشنده و مقایسه این­دو باهم می­تواند به سرمایه­گذار در پیش­بینی روند سهم در کوتاه مدت کمک کند. 

چه زمانی قدرت خریداران بیشتر است؟

فرض کنید یک میلیون سهم را 10 نفر خریده و 20 نفر فروخته­اند. (فرض را بر این می­گذاریم که اشخاص حقوقی در معامله نقش نداشته­اند.) در اینصورت شاید فکر کنید که فروشندگان چون تعداد بیشتری دارند قوی­تر هستند اما اینطور نیست. این مثال نشان می­دهد که 10 خریدار تعداد سهامی که 20 نفر فروخته­اند را خریده­اند. یعنی میانگین پولی که هر کدام از این 10 نفر پرداخت کرده­اند نسبت به هر کدام از فروشندگان بیشتر است پس نتیجه می­گیریم که خریداران قوی­تر بوده­اند. یا یک مثال دیگر را در نظر بگیرید؛ فرض کنید یک نفر 2 اتومبیل خریداری میکند که هر کدام از آن­ها برای یک شخص بوده. یعنی یک خریدار وجود داشته و دو فروشنده. در این صورت نیز نتیجه می­گیریم که قدرت خریداران از فروشندگان بیشتر است؛ همچنین اگر عکس این قضیه نیز اتفاق بیفتد قدرت فروشندگان بیشتر می­شود. 

سرانه خرید و فروش حقیقی

سرانه خرید حقیقی میانگین مقدار خرید هرشخص حقیقی را نشان می­دهد. به عبارتی دیگر سرانه خرید یا فروش حقیقی میانگین تعداد سهمی است که هر کد حقیقی خریده یا فروخته است. بطور مثال وقتی می­گوییم سرانه خرید سهمی 1.000 است، یعنی بطور میانگین هر شخص 1.000 سهم خریده است. برای تعیین قدرت خریدار و فروشنده باید سرانه خرید و فروش را محاسبه کنیم. هر چه اختلاف سرانه خریدار و فروشنده حقیقی نسبت به میانگین تاریخی آن بیشتر باشد می تواند معیاری از ورود خریداران قوی یا قوی تر شدن خریداران حاضر باشد.
اگر سرانه فروش بیشتر باشد، بیانگر این است که قدرت فروشندگان بیشتر از خریداران است و پول­های بزرگ درحال خارج شدن از سهم هستند.  

محاسبه سرانه خرید و فروش

برای محاسبه سرانه خرید و فروش به حجم معاملات و تعداد نفرات حقیقی که سهم را خریده­اند نیاز داریم. این اطلاعات در سایت TSETMC در سمت چپ تابلوی سهم درج می­شود. همچنین درصورتیکه اطلاعات مربوط به روزهای گذشته را بخواهید می­توانید به قسمت حقیقی – حقوقی مراجعه کنید. برای محاسبه سرانه خرید باید حجم  خرید سهم را بر تعداد نفراتی که سهم را خریده­اند تقسیم کنید. 

به عنوان مثال سرانه خرید و فروش برای سهم آبادا را طبق تابلوی زیر محاسبه می­کنیم:

میبینیم که در این روز معاملاتی برای این سهم، 18.869 میلیون سهم توسط 2.561 شخص حقیقی خریداری شده است. سرانه خرید آن به صورت زیر محاسبه می­شود: 

این عدد به این معناست که در این روز معاملاتی بطور میانگین هر شخص حقیقی 7.368 عدد سهم خریده است. 

و همچنین مقدار 17.343 میلیون سهم توسط 16.895 نفر به فروش رسیده است. سرانه فروش نیز بصورت زیر محاسبه می­شود: 

یعنی بطور میانگین هر شخص حقیقی 1.026 عدد سهم در این روز معاملاتی فروخته است. 

نسبت قدرت خریدار به فروشنده

برای بدست آوردن نسبت قدرت خریدار به فروشنده باید سرانه خرید را تقسیم بر سرانه فروش کرد. بطور کلی اگر این مقدار بیشتر از 2 باشد یعنی قدرت خریداران نسبت به فروشندگان بیش از 2 برابر است و می­تواند سیگنال مثبت برای خرید سهم به شمار رود. نسبت قدرت خریدار به فروشنده برای مثال بصورت زیر محاسبه می­شود:

با توجه به حاصل بدست آمده قدرت خریداران بیش از 7 برابر قدرت فروشندگان است و با توجه میانگین تاریخی این سهم، این عدد مقدار زیادی است.در نتیجه، این یک سیگنال مثبت برای این سهم محسوب می­شود. در این حالت یعنی خریداران حقیقی وارد سهم شده و سهم را خریده­اند و باعث ورود پول حقیقی به سهم شده­اند. 

میانگین ارزش ریالی هر شخص حقیقی

اگر بخواهیم متوجه شویم که میانگین ارزش ریالی خرید هر شخص در پایان بازار هر شخص چقدر است باید سرانه خرید را در قیمت پایانی سهم ضرب کنیم. سرانه خرید را که بدست آوردیم برابر 7.368 شد و قیمت پایانی هم در تابلو ثبت شده است که برابر 15.400 ریال است. 

یعنی بطور میانگین به هر شخص حقیقی 113.467.200 ریال از سهم را خریده است.  

اصولا هرچقدر این مبلغ بالاتر باشد نشانه­ی خوبی برای سهم تلقی می­شود. مثلا می­توان از این رقم برای هر سهم به عنوان یک معیار برای مقایسه با سهم­های با بافت خریدار و فروشنده یکسان و مشابه استفاده کرد و سهمی که میانگین ارزش ریالی بالاتری نسبت به میانگین تاریخی خود داشت را بیشتر مورد بررسی قرار داد.

کاربردها و نکات مهم

• تعیین قدرت خریدار و فروشنده در زمانی که قصد سرمایه­گذاری کوتاه­مدت و نوسانگیری داشته باشیم مناسب است. همچنین در نقاط حمایت و مقاومت که انتظار بازگشت قیمت را داریم می­تواند کمک موثری کند. 
• تنها نباید با استفاده از تعیین قدرت خریدار و فروشنده اقدام به خرید و فروش سهام کرد؛ بلکه باید از نظر تکنیکالی و بنیادی نیز سهم را بررسی کرد و اگر نشانه­های مثبت دیگری برای خرید یا فروش مشاهده شد، اقدام کرد. 
• تنها یک روز را نباید ملاک ورود و خروج پول درنظر گرفت؛ بلکه باید چند روز رفتار خریداران و فروشندگان سهم را زیر نظر داشته تا بتوان از آن سیگنال دریافت کرد.